· 

Hoe zit het ook alweer met erkenning van kinderen?

Als een kind wordt geboren buiten het huwelijk of geregistreerd partnerschap, kan de verwekker met toestemming van de moeder het kind erkennen. Door het kind te erkennen, wordt het vaderschap juridisch aanvaard en vastgelegd. Daardoor worden familierechtelijke betrekkingen tussen het kind en de erkenner in het leven geroepen. Maar wat als de moeder toestemming aan een ander dan de verwekker heeft gegeven om het kind te erkennen en de ander het kind ook heeft erkend? 

 

Vervangende toestemming:

Het komt regelmatig voor dat de moeder helemaal geen toestemming voor de erkenning wil geven. Welke mogelijkheden zijn er dan om het kind toch te erkennen?

 

Op grond van artikel 1:204 lid 3 BW kan de verwekker (sub a) of de biologische vader die niet de verwekker is en in nauwe persoonlijke betrekking met het kind staat (sub b) aan de rechtbank vervangende toestemming verzoeken. De rechtbank zal geen vervangende toestemming verlenen, wanneer erkenning de belangen van de moeder bij een ongestoorde verhouding met het kind schaadt of een evenwichtige sociaalpsychologische en emotionele ontwikkeling van het kind in het gedrang komt. Wat houdt dit precies in?

 

Het komt dus aan op een belangenafweging van alle betrokkenen (moeder, kind, verwekker of biologische vader met family life). Uitgangspunt is dat het kind en de verwekker of biologische vader met family life recht hebben op een familierechtelijke betrekking. Alleen onder uitzonderlijke omstandigheden kan hiervan worden afgeweken. Het belang van de moeder is in de wet omschreven als het belang bij een ongestoorde verhouding met het kind. Wanneer de moeder emotionele weerstand tegen de erkenning heeft, is dit niet voldoende om vervangende toestemming te weigeren. Dit kan anders liggen als de weerstand van de moeder belangrijke negatieve gevolgen voor het kind heeft. Daarvan is sprake als erkenning voor het kind reële risico's met zich brengt dat het kind wordt belemmerd in een evenwichtige sociaal-psychologische en emotionele ontwikkeling. Bijvoorbeeld wanneer de moeder als gevolg van de erkenning in een zodanige onevenwichtige psychische toestand komt te verkeren dat zij niet in staat is het kind een stabiele opvoedingsklimaat te bieden. 

 

Dat dit lastig in te vullen is, blijkt wel uit een recente uitspraak van het Gerechtshof 's-Hertogenbosch. Daarin werd beslist dat het belang van de vader bij de erkenning van het kind zwaarder weegt dan het belang van moeder bij niet-erkenning. De angst van de moeder, inhoudende:

  • de angst om contact met de vader aan te gaan;
  • de angst om het kind met de vader mee te laten gaan bij omgang;
  • de angst dat de vader de erkenning gebruikt om opnieuw een relatie met de moeder te beginnen;

is onvoldoende om de vader de toestemming voor de erkenning te weigeren. Volgens het gerechtshof was hier sprake van een emotionele weerstand van de moeder. De vader had recht op en belang bij erkenning. Zie de uitspraak van het Gerechtshof 's-Hertogenbosch van 6 januari 2022, gepubliceerd onder ECLI:NL:GHSHE:2022:19. 

 

Vernietiging van de erkenning?

Maar wat als deze moeder in de tussentijd toestemming had gegeven aan bijvoorbeeld een nieuwe partner en deze nieuwe partner het kind ook daadwerkelijk heeft erkend? Kan de verwekker of de biologische vader met family life dan om vernietiging van de erkenning vragen? Neen! Zij behoren namelijk niet tot de kring van verzoekers die vernietiging van deze erkenning kunnen vragen. Desondanks zijn er in de rechtspraak mogelijkheden gecreëerd om de erkenning toch aan te tasten en zelf alsnog vervangende toestemming voor de erkenning van het kind te verkrijgen. Hierna worden deze mogelijkheden besproken.

 

Nietigverklaring van de erkenning:

In de rechtspraak is het leerstuk van de voorwaardelijke toestemming ontwikkeld. De verwekker of biologische vader met family life die het kind wil erkennen moet schriftelijk aan (de advocaat van de) moeder laten weten dat hij het kind wil erkennen. Vanaf dat moment moet de verwekker of biologische vader met family life binnen drie maanden een 'verzoekschrift tot verlening van vervangende toestemming voor de erkenning' bij de rechtbank indienen. Geeft de moeder in de tussentijd haar toestemming aan een ander (bijvoorbeeld haar nieuwe partner), dan heeft deze erkenning een voorwaardelijk karakter. Wordt het tijdig ingediende verzoekschrift door de rechtbank gehonoreerd, dan is de eerder gegeven toestemming aan een ander ongeldig. De eerdere erkenning is nietig, namelijk gedaan zonder geldige toestemming van de moeder. Deze zal moeten worden doorgehaald. 

 

Wat als de verwekker of biologische vader met family life niet op tijd met zijn verzoek is geweest? Dan zal de rechtbank moeten beslissen dat het stilzitten van de verwekker of biologische vader met family life 'verschoonbaar' is. Bijvoorbeeld als de verwekker niet eerder op de hoogte was van de zwangerschap en/of de geboorte van het kind. In deze situatie moet de rechter aan de hand van de 'minder strikte maatstaf' beoordelen of de moeder in redelijkheid tot het verlenen van toestemming aan de ander heeft kunnen komen. Komt de rechter tot dit oordeel, dan kan de erkenning nietig worden verklaard. De verwekker krijgt daarmee de ruimte om vervangende toestemming voor de erkenning aan de rechtbank te vragen. Als dat verzoek wordt toegewezen, wordt de eerdere nietig verklaarde erkenning doorgehaald. 

 

Is het stilzitten van de verwekker niet verschoonbaar, dan geldt 'de strikte maatstaf'. De rechter moet beoordelen of de moeder met het geven van toestemming voor de erkenning aan een ander misbruik heeft gemaakt van haar bevoegdheid. Dit is best wel een horde wat de verwekker moet nemen. Meestal heeft de moeder toestemming aan een nieuwe partner gegeven. Met deze nieuwe partner vormt zij samen met het kind een nieuw gezin. De bedoeling van de toestemming aan de ander is dan niet om de verwekker te schaden, maar om de feitelijke gezinssituatie een juridische basis te geven.

 

Bijzondere curator:

Mogelijk kan de bijzondere curator de verwekker nog te hulp schieten door namens het kind een verzoek te doen tot vernietiging van de erkenning. Onderzocht moet worden of het in het belang van het kind dat de verwekker of biologische vader met family life als juridische ouder een plek krijgt in het leven van het kind. Dat zal afhankelijk zijn van alle omstandigheden van het geval. Belangrijk is om altijd het kind centraal te stellen. 

 

Conclusie:

Gelukkig zijn er mogelijkheden om een door een ander gedane erkenning aan te tasten en alsnog zelf vervangende toestemming voor de erkenning van het kind te verkrijgen. Wilt u meer weten over het afstammingsrecht, dan kunt u altijd bellen voor een afspraak. 

 

Bron:

EB 2021/99, Erkenning van een kind door een ander, prof. dr. mr. E.C.C. Punselie.

Hof 's-Hertogenbosch, 6 januari 2022, ECLI:NL:GHSHE:2022:19