Vandaag heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank Den Haag een baanbrekend vonnis gewezen: de avondklok is PER DIRECT opgeheven!
Wat is het geval?
Na het spoeddebat op 21 januari 2021 heeft de meerderheid van de Tweede Kamer ingestemd met het voornemen van het kabinet om een tijdelijke avondklok in te voeren.
Op 22 januari 2021 werd op grond van artikel 8 van de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag (Wbbbg) de Tijdelijke regeling landelijke avondklok covid-19 gepubliceerd. Met ingang van 23 januari 2021 geldt de avondklok van 21.00 uur tot 04.30 uur.
Deze Tijdelijke regeling is gericht op het voorkomen van verstoring van het maatschappelijk leven en veiligheid die door corona onder druk zijn komen te staan. Deze regeling is gebaseerd op drie pijlers:
1. een acceptabele belasting van de zorg als gevolg van corona;
2. het beschermen van kwetsbaren in de samenleving;
3. het kunnen houden van zicht op en inzicht op de verspreiding van het virus.
Op 2 februari 2021 is een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend om de avondklok nog langer te laten voortduren, de Voortduringswet. Dit wetsvoorstel werd op 11 februari 2021 door de Tweede Kamer aangenomen.
Bij brief van 3 februari 2021 heeft Viruswaarheid c.s. de Staat gesommeerd om de avondklok onmiddellijk op te heffen. De Staat heeft aan deze sommatie geen gehoor gegeven. De Staat heeft vervolgens aangekondigd om de avondklok op grond van de Wbbbg te verlengen tot 3 maart 2021.
Viruswaarheid c.s. heeft zich vervolgens tot de voorzieningenrechter gewend om de Tijdelijke regeling buiten werking te stellen.
Wat zegt de voorzieningenrechter?
De rechter stelt voorop dat bij de instelling van de avondklok sprake is van een maatregel op grond van de Wbbbg. Deze wet biedt de mogelijkheid om buiten de uitzonderingstoestand van artikel 103 Grondwet een of meer van de in de Wbbbg genoemde noodbevoegdheden te activeren. Wel moet duidelijk zijn dat er sprake is van buitengewone omstandigheden die ingrijpen met spoed noodzakelijk maken. Dat betekent dus dat de noodzaak voor een met spoed in te voeren verstrekkende maatregelen duidelijk aanwezig moet zijn en dat andere middelen ter afwending van het aanwezige gevaar voor openbare orde en veiligheid niet (langer) volstaan.
De rechter vervolgt dat een zwaarwegende maatregel als het instellen van een avondklok niet via de Wbbbg - en de daaruit volgende Tijdelijke regeling - had mogen worden ingevoerd. De Staat heeft de "superspoed" als rechtvaardiging om de normale (spoed)wetgevingstraject niet te hoeven af te wachten, onvoldoende onderbouwd! Want vóór de invoering van de avondklok is hierover al vaker gesproken en als optie naar voren gekomen. Dit maakt duidelijk waarom niet aan de bijzondere eisen voor toepassing van de Wbbbg is voldaan. Deze Wbbbg is bedoeld voor situaties die letterlijk geen enkele uitstel kunnen dulden, omdat er sprake is van een acute noodsituatie. Daarbij valt te denken aan een onverwachte dijkdoorbraak. De Wbbbg is ingezet terwijl er geen sprake is van een acute noodsituatie. De inzet van de Wbbbg en de Tijdelijke regeling is dus niet legitiem! Er is dus een verstrekkende maatregel getroffen, zonder dat de wetgevingstraject is doorlopen.
Dat er op dit moment een wetsvoorstel over de verlenging van de avondklok aanhangig is, maakt niet dat de onjuiste keuze voor de Wbbbg daarmee achteraf kan worden gerechtvaardigd.
Het standpunt van de Staat dat hij door invoering van de avondklok via de Wbbbg wil voorkomen dat de situatie verslechtert, omdat er mogelijk op niet al te lange termijn een noodsituatie kán gaan ontstaan, kan de Staat ook niet baten:
"Een verstrekkende maatregel op basis van een noodwet mag slechts worden gegeven als zich daadwerkelijk een acute noodsituatie voordoet, die bovendien niet met andere minder vergaande middelen is op te lossen. Terecht hebben Viruswaarheid c.s. in dat kader naar voren gebracht dat een avondklok via een noodwet in redelijkheid niet kan worden ingezet om 'het gevoel van urgentie' onder de bevolking te vergroten. Ook de stelling dat de avondklok waarschijnlijk een 'zinvolle bijdrage' kan leveren aan het terugdringen van het virus is apert onvoldoende voor het activeren van de noodbevoegdheden van de Wbbbg".
De avondklok maakt een vergaande inbreuk op het recht op bewegingsvrijheid en de persoonlijke levenssfeer en beperkt (indirect) onder meer het recht op vrijheid van vergadering en betoging. Dit maakt een zeer zorgvuldig besluitvormingsproces nodig. Nu een juridische grondslag voor het invoeren van de avondklok ontbreekt, is de avondklok PER DIRECT opgeheven!
Wat betekent dit voor u?
Belangrijk is dat aan burgers goede voorlichting en adviezen worden gegeven om met het oog op nieuwe mutaties van corona 's avonds binnen te blijven en te monitoren wat het effect hiervan is. Kan de avondklok vrijwillig worden nageleefd? Wat zijn de feitelijke effecten wanneer de avondklok vrijwillig wordt nageleefd? Of is de avondklok overbodig, nu ook dringend geadviseerd is om niet meer dan één persoon per dag thuis te ontvangen? Wij gaan het zien en horen de komende tijd. Wij houden u op de hoogte van nieuwe juridische ontwikkelingen.
Wilt u meer lezen over deze uitspraak? Klik dan op:
http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:RBDHA:2021:1100