Al lang geleden hebben volgsystemen in bedrijfsauto's en apparatuur hun intrede op de werkvloer gemaakt. Denk aan GPS-, Rittenregistratie- en Blackboxsystemen. Om verschillende redenen kunnen werkgevers nagaan waar hun bedrijfsauto's en apparatuur zich bevinden. Dit heeft ook invloed op de privacy van werknemers. Werkgevers moeten zorgvuldig met GPS-uitdraaien en rittenregistraties omgaan. Kunnen werkgevers onder de AVG de informatie uit volgsystemen succesvol in een ontslagprocedure gebruiken? Deze vraag vloeit voort uit een zaak die recentelijk aan de kantonrechter te Zwolle werd voorgelegd.
Casus:
Een thuiszorgorganisatie heeft een werkneemster in dienst. Voor haar werkzaamheden als Helpende heeft zij een bedrijfsauto met GPS-registratie ter beschikking. Werkneemster meent dat zij van haar werkgever nog loon en overige emolumenten te vorderen heeft. Zij spreekt de werkgever aan tot betaling van EUR 10.000,- bruto. Naar aanleiding daarvan heeft de werkgever onderzoek gedaan naar de juistheid van deze stelling. Daarbij heeft de werkgever ernstige feiten geconstateerd:
- Zo heeft de werkneemster uren gedeclareerd, terwijl zij volgens de GPS-registratie thuis was;
- Daarnaast heeft zij teveel uren gedeclareerd';
- Niet toegestaan was om de bedrijfsauto privé te gebruiken;
- Tijdens haar ziekte heeft werkneemster uren gedeclareerd;
- Er ontbreken rapportages bij de verleende zorg;
- Er zijn rapportages opgesteld zonder dat de zorg verleend is;
- Ook zijn er onjuiste rapportages opgesteld bij de verleende zorg.
Op grond hiervan werd de Helpende op staande voet ontslagen. Werkneemster is het hiermee niet eens en start een procedure bij de kantonrechter.
Procedure:
Tijdens de procedure legt werkgever een GPS-uitdraai uit de bedrijfsauto over.
Werkneemster verzet zich tegen de GPS-uitdraai. Zij meent dat de GPS-uitdraai onrechtmatig verkregen bewijs is. Daarom moet de GPS-uitdraai buiten beschouwing worden gelaten. Het gebruik van het volgsysteem vormt een ongerechtvaardigde inbreuk op haar privéleven. De werkneemster meent dat het gebruik daarvan niet voorzienbaar, niet kenbaar, volledig willekeurig en disproportioneel is.
Tijdens de zitting geeft de werkgever aan dat zij het volgsysteem niet zelf in de auto heeft geplaatst. Dit zat al in de bedrijfsauto die werkgever aanvankelijk huurde en later heeft gekocht. De GPS-uitdraaien heeft de werkgever ongevraagd toegestuurd gekregen. Werkgever heeft deze gebruikt om de loonvordering van werkneemster te kunnen controleren. Uit het onderzoek is gekomen dat werkneemster onjuiste declaraties en zorgrapporten heeft ingediend.
Wat was het oordeel van de kantonrechter?
De kantonrechter is niet nader ingegaan op de vraag of een GPS-uitdraai onrechtmatig verkregen bewijs is. Ook al zou het bewijsmateriaal onrechtmatig zijn verkregen, dan geldt niet de algemene regel dat de rechter daarop geen acht mag slaan. Hoofdregel is dat het algemene maatschappelijke belang dat de waarheid in rechte aan het licht komt en het belang dat partijen hun stellingen in rechte aannemelijk kunnen maken zwaarder wegen dan het belang van uitsluiting van bewijs. Als sprake is van bijkomende omstandigheden, is uitsluiting van het bewijs wel gerechtvaardigd. Daarvoor verwijst de kantonrechter naar vaste rechtspraak (ECLI:NL:HR:2014:942 en ECLI:NL:HR:2014:1632). Deze bijzondere omstandigheden heeft werkneemster in de procedure niet gesteld en zijn ook niet gebleken. De GPS-uitdraai mag dan ook als bewijs worden gebruikt.
Werkneemster heeft niets gezegd over de deugdelijkheid van de GPS-uitdraai. De kantonrechter mocht daarom uitgegaan van de juistheid van de ingebrachte GPS-gegevens. De kantonrechter heeft vervolgens de GPS-uitdraai helemaal uitgeplozen. Daaruit heeft de kantonrechter geconcludeerd dat werkneemster herhaaldelijke uren heeft gedeclareerd die zij niet heeft gewerkt en meermaals zorgrapporten heeft opgesteld, terwijl zij geen zorg heeft verleend.
Verzet van de werkneemster dat zij onbewust vergissingen heeft gemaakt in haar declaraties, mocht haar niet (meer) baten. Een werkgever moet namelijk erop kunnen vertrouwen dat een werknemer de werktijden eerlijk en correct invult en geen werkzaamheden verzint. Daartoe behoeft de werkgever geen duidelijke instructie aan de werknemer te geven en behoeft een werknemer niet eerst daarop door de werkgever te worden aangesproken. De kantonrechter maakt korte metten met de werkneemster. Het ontslag op staande voet blijft in stand.
Uitspraak in strijd met de AVG?
Bij het gebruik van volgsystemen zullen werkgevers rekening moeten houden met de AVG. De informatieplicht brengt namelijk mee dat werknemers moeten weten wanneer zij worden 'gevolgd'. Werkgevers kunnen aan deze verplichting voldoen door middel van een interne privacyverklaring of privacyreglement.
Bij invoering en/of wijziging van volgsystemen speelt de OR een belangrijke rol. De OR heeft instemmingsrecht op de werking van deze systemen. Aan de OR moet worden voorgelegd wat het gerechtvaardigde belang is om volgsystemen in te voeren en/of te wijzigen. De OR onderzoekt dan of de argumenten van de werkgever om volgsystemen te gebruiken gerechtvaardigd is. Eventueel kunnen er grenzen aan het gebruik van volgsystemen worden gesteld.
Van een dergelijke interne privacyverklaring of privacyreglement is in deze procedure niet gebleken.
Uit de uitspraak blijkt niet of de werkneemster in kwestie over het doel en de noodzaak van de GPS-registratie in de bedrijfsauto is geïnformeerd. Wanneer de werkgever dit heeft nagelaten, overtreedt de werkgever daarmee ook de AVG.
Alles in ogenschouw genomen, had de kantonrechter naar onze mening wat dieper op de AVG moeten ingaan. Wij zijn zeer benieuwd of de werkgever in dat geval er ook zo goed vanaf zou zijn gekomen!
Tot slot:
Ons is niet bekend of tegen deze beschikking hoger beroep is ingesteld. Voor u zullen wij de rechtspraak daarom op de voet volgen.
Heeft u nog verdere vragen over volgsystemen op de werkvloer? Bel ons gerust voor een afspraak. Onder een dampende kop koffie of thee maken wij u wegwijs in de AVG en het arbeidsrecht.
Foto: Pixabay
Bron: ECLI:NL:RBOVE:2018:2409