INLEIDING:
Wat zou u antwoorden op deze vraag? Een volmondige JA! Of toch een voorzichtige NEE.
Voordat we ingaan op de uitspraak van de kantonrechter, is het belangrijk om te weten wat een 'bitcoin' eigenlijk is en hoe 'mining' in zijn werk gaat.
Bitcoins is een ingewikkeld digitaal proces. Bitcoins ontstaan uit datablokken, de zogeheten 'blocks'. Dit block bevat een deel van alle transacties van het Bitcoin-netwerk. Daarnaast bevat het een referentie naar het vorige block en een complexe wiskundige puzzel. Een block kent meerdere oplossingen. De puzzel kan opgelost worden door 'mining' met een grafische kaart, FPGA of ASIC.
De transacties worden bijgehouden in een digitaal logbestand: de 'blockchain'. Dit is een soort grootboek, waarin data wordt opgeslagen. De gebruiker kan zien of een transactie legitiem is en dat een bitcoin niet dubbel wordt uitgegeven. Deze grootboek wordt niet beheerd door een centrale uitvoerende partij, maar draait op de computers van de aangesloten gebruikers. Het bijhouden van transacties of het vinden van een block is een digitale manier van delven. Wie het eerst en dus het snelst een block kan oplossen, krijgt een beloning in een aantal bitcoins. Let wel: elke 210.000 blocks halveert de beloning. Bitcoins worden met de dag schaarser. Bij block #6.929.999 houdt het 'minen' op. Men gaat er vanuit dat dit laatste block pas in 2140 wordt uitgewonnen.
Omdat het zo complex is, wordt veelvuldig gebruik gemaakt van 'mining pools'. Daarin delven groepen naar de bitcoin om het succes groter te maken. Om de sleutel van de oplossingen te vinden, is er extreem veel rekenkracht en dus stroom nodig. Hoe meer computers deelnemen, hoe hoger de moeilijkheidsgraad van de puzzels. Ook is er steeds snellere software nodig om al dat rekenwerk rendabel te houden. Anders weegt het niet op tegen het hoge stroomverbruik en de daarmee gemoeide kosten.
Dit heeft cybercriminaliteit tot gevolg. Cybercriminelen kunnen bijvoorbeeld een programma op computers installeren of slimme apparaten hacken om op deze manier de rekenkracht van de computers te gebruiken voor het delven naar bitcoins. Particulieren en bedrijven merken bijna niets van deze aanpassingen. Geschat wordt dat het wereldwijd om tientallen miljarden apparaten gaat, die niet goed beveiligd zijn. Deze apparaten leveren hackers dus veel geld op.
UITSPRAAK:
Nu u weet wat 'bitcoin mining' is, gaan wij dieper in op de casus. Wat speelde zich op de werkvloer af?
In zijn vrije tijd houdt een werknemer - een systeembeheerder - zich ook bezig met het 'minen van bitcoins'. Deze werknemer heeft thuis enkele bitcoinmachines staan. Zonder toestemming van de werkgever had de werknemer een bitcoinmachine in de serverkast op zijn werk geïnstalleerd. Met deze machines kon hij virtueel bitcoins delven. Het delven van de bitcoins vond plaats via het wifi-netwerk van de werkgever. Van dit netwerk konden werknemers gebruik maken voor privégebruik.
Op een gegeven moment heeft de werkgever de geïnstalleerde bitcoinmachine in de serverkast ontdekt. Werknemer werd hierop aangesproken, geschorst en een dag later op staande voet ontslagen. In de ontslagbrief geeft de werkgever aan dat de werknemer de computersystemen niet alleen gebruikte voor bedrijfsdoeleinden, maar ook grootschalig gebruikte voor het maken en handelen in bitcoins. Daarmee zou de werknemer hebben gehandeld in strijd het het Personeelshandboek en het Protocol inzake internetgebruik. Ook het blootstellen aan gevaren van buitenaf - bijvoorbeeld een virus, hacken en gijzelen - werd aan het ontslag op staande voet ten grondslag gelegd. Verder werd ingezet op diefstal, omdat met het gebruik van bitcoinmachines veel energieverbruik gepaard ging. Tot slot speelde mee dat werknemer systeembeheerder was. Met het gebruik van bitcoinmachine zou werknemer zich schuldig hebben gemaakt aan misbruik van zijn positie binnen de onderneming waardoor het vertrouwen onherstelbaar was beschadigd.
OORDEEL:
De eerste vraag waarover de kantonrechter zich moest buigen was of de werknemer door 'bitcoin mining' in strijd met het verbod op nevenactiviteiten heeft gehandeld. Dat vond de kantonrechter niet aannemelijk. Volgens de kantonrechter is dit beding bedoeld voor werkzaamheden die een medewerker voor een ander bedrijf verricht en is het niet geschreven voor onderhavige situatie, ook al had de werknemer er geldelijk gewin mee.
Daarnaast moest de kantonrechter oordelen of het protocol over internetgebruik met voeten was getreden. De kantonrechter verwees naar Europese jurisprudentie, waarin is bepaald dat de werkgever niet het recht heeft om het privéleven van de werknemer op de werkplek tot nul te reduceren. Privégebruik van het wifi-netwerk was immers toegestaan. Dat wil niet zeggen dat de werknemer zo maar het recht had om een bitcoinmachine op het werk te plaatsen. Daarover kon de kantonrechter niets zeggen omdat het internetprotocol door de werkgever niet in het geding werd gebracht.
Verder werd geoordeeld over het energieverbruik en diefstal. Dat de bitcoinmachine stroom verbruikt was helder, maar de hoeveelheid van het stroomgebruik kon niet worden vastgesteld. En of dit als diefstal kon worden gekwalificeerd stond evenmin vast. Er was namelijk nog geen strafrechtelijke procedure gevolgd.
Tot slot werd het gebrek aan vertrouwen beoordeeld. Daarvan zegt de kantonrechter dat werknemer inderdaad een grens heeft overschreven. Van een systeembeheerder mag verwacht worden dat hij integer en betrouwbaar is. Het plaatsen van bitcoinmachine binnen de bedrijfsvoering van de werkgever voor eigen gebruik valt daar niet onder.
Echter, de kantonrechter vond dat deze fout de werknemer niet te zwaar mocht worden aangerekend. De werknemer had altijd goed gefunctioneerd en had nooit eerder deze gedraging getoond. Werkgever had moeten volstaan met een minder zware sanctie dan wel had op een andere manier het dienstverband moeten beëindigen. Het ontslag op staande voet was dan ook niet rechtsgeldig.
MORAAL:
Nu er nog geen wet- en regelgeving over bitcoins bestaat, verwachten wij in de toekomst meer discussies bij de kantonrechter over digitale ruilmiddelen, het uitwinnen daarvan op de werkvloer en andere digitale ontwikkelingen in het arbeidsrecht. Deze uitspraak laat zien hoe belangrijk het is om de inhoud van personeelshandboeken, -gidsen, -reglementen en internetprotocollen af te stemmen op het digitale tijdperk waarin wij leven.
Het is de werkgever daarom aan te raden om de interne regels en protocollen aan te passen en up to date te houden. Dit biedt niet alleen transparantie tussen werkgever en werknemer, maar bevordert ook een veilige bedrijfsvoering voor de werkgever.
Heeft u vragen naar aanleiding van deze uitspraak? Dan kunt u ons bellen voor een afspraak op kantoor. Wilt u uw vragen liever digitaal stellen? Dat kan ook. Klik dan op het plaatje in de linkerbovenhoek.
Foto: Pixabay
Bronnen: ECLI:NL:RBMNE:2018:368 en https://bitcoinmining.nl